Orakkanat

Gonepteryx rhamni (LINNAEUS, 1758)

Özellikler
Orta Avrupa’da yaşayan beyazmeleklerin arasında orakkanat, sadece sarı olmayan cinstendir – bu en azından erkekler için geçerlidir. Kanatları göze batıcı limon sarısı rengindedir. Buna karşın dişilerin kanatları solgun yeşilimsi-beyazdır. Bu kelebeği uçcarken gördüğümüzde, onu büyük beyazmelek (Pieris brassicae) ile karıştırabiliriz. Uçmayan dişi kelebeği ise, kanat şekline bakıldığında diğer türlerlerden ayırdetmek kolaydır. Her iki cinsiyette kanatlar diğer beyazmeleklerdeki gibi yuvarlark değil, sivri uçludurlar.

Hem erkek hem dişi bireylerin kanatlarının üst yüzünde portakal renginde bir göz benek vardır. Göz benek kanadın alt yüzünde kahverengindedir. Bir başka ayırdedici sıfat, dikkat çekici bir şekilde çıkık olan kanat damarlardır. Kelebeğin bedeni, kafası ve duyarganın başlangıç bölgesi koyu kahverengi-mordur, kanadın başlangıç kısmı da bu renktedir.

Tırtılın bazal rengi donuk bir yeşildir. Bu renk bedenenin sırt tarafinda yan taraflara nazaran daha parlaktır. Bacakların hemen üstünde beyazımsı bir bant vardır, bant aşağıya doğru keskin bir şekilde sınırlıdır, yukarıya doğru ise soluktur.

Ölçüler
Kanat genişliği 50 ile 55 mm arası, tırtılın maksimum uzunluğu aşağı yukarı 33 mm.

Yaşam Alanı
Orakkanat hem nemli hem de kuru ortamlarda yaşayabilir. Örneğin ormanlara yakın çalılıklarda. Biraz çalılık bulunuyorsa, güneş alan çimenli ya da kayalık yamaçlarda da uçar, çalılıklar kuru da olabilir.

Gözlem Zamanı
Alamanya’da, Avustralya’da ve İsviçre’de hemen hemen tüm yıl boyunca, yalnız kışın sans eseri görüleblir. Orakkanat ılımlı yerlerde yılda bir nesil hazirandan temmuza kadar uçar, sıcak yerlerde ise bazen iki veya üç nesil mayıstan ekime kadar uçar. Kışı geçiren kelebekler Avurpa’da mart veya mayıstan itibaren görülebilir.
Tırtıllar mayıstan hazirana kadar yaşar. Yukarıda belirtildiği gibi orakkanat kışı yetişkin birey olarak geçirir.

Dağılımı
Orakkanadın dağılımı Afrika’nın kuzeybatısından hemen hemen tüm Avrupa’ya, Türkiye’ye, Merkez Asya’ya ve Moğolistan’a kadar uzanır. Avrupa’da örneğin İskandinavya’da ve Girit adasında eksiktir. Bu kelebek türü iklime bağlı olarak kıyı bölgesinden 2800 m yüksekliklere kadar mevcuttur.

Başka Bilgilers
Tırtılların en önemli besin bitkisi barut ağacıdır (Frangula alnus). Cehrigillerden (Rhamnaceae) olan başka bitkileri de severler.

Yetişkin orakkanat bal içmek için türlü bitikilere konar, örneğin kelebek çalısına (Buddleja davidii), devedikenine (Cirsium) ve güz kanığına (Scorzoneroides autumnalis).

Orakkanat Avrupa’da yaşayan en uzun ömürlü kelebektir. Bireyler oniki ya da onüç ay yaşayabilirler. Ama her zaman aktif değildirler, zamanın bir büyük bölümünu kış uykusunda geçirirler. Örneğin tavuskelebeğinden (Aglais io) farklı olarak kışı geçirmek için saklanmazlar, açık bitki örtüsünde yatarlar. Ya bir dala tutunurlar ya da yere düşümüş yaprakların altındadırlar.

Sıfır derecenin altında ölmezler, çünkü bedenlerinde gliserin, proteinler ve sorbitol bulunur. Bu maddeler beden sıvısının donma derecesini o kadar indirirler ki, kelebekler maksimum -20°C ortamda sorunsuz hayatta kalabilirler. Kışı geçirdikleri yerin karla kaplanması da onlara zarar vermez. Kışın olağanüstü sıcak günlerinde bazı kelebekler geçici olarak aktifleşirler, ama çoğunlukla harektsiz kış uykusundadırlar.

Orakkanat Almanya’da 2002‘de yılın böceği seçildi.

Linkler
Bilder bei naturgucker.de
Beobachtungen bei naturgucker.de


Metin: naturgucker.de